Złoty Otis z Diamentem dla Międzynarodowego Konsorcjum Badań Przesiewowych Słuchu

W dniu 8 listopada 2014 r. podczas gali Polskiego Towarzystwa Lekarskiego „Gloria Medicinae”, która odbyła się na Zamku Królewskim w Warszawie, przedstawiciele Światowego Centrum Słuchu Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu odebrali statuetkę „Złoty Otis z Diamentem”. Statuetka ta przyznana została za powołanie do życia i działania Międzynarodowego Konsorcjum Badań Przesiewowych Słuchu, które z sukcesem realizuje Program wczesnego wykrywania wad słuchu w celu wyrównania szans edukacyjnych dzieci na trzech kontynentach.

Historia pierwszych zorganizowanych programów badań przesiewowych słuchu u dzieci w wieku wczesnoszkolnym zainicjowanych przez prof. Henryka Skarżyńskiego na dużą skalę, sięga rozpoczęła się pod koniec lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. W latach 1996-1998 Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu uczestniczył w europejskim programie „European Concerted Action AHEAD (Advancement of Hearing Assessment methods and Devices), którego celem było wypracowanie wspólnego, europejskiego stanowiska dotyczącego badań przesiewowych słuchu u noworodków. W roku 1998 został podpisany w Mediolanie konsensus dotyczący powszechnych badań przesiewowych słuchu u noworodków w Europie, którego sygnatariuszem ze strony polskiej był prof. H. Skarżyński.

W roku 1999 Zespół Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu we współpracy z Brigham Young University ze Stanów Zjednoczonych przeprowadził badania przesiewowe słuchu w różnych regionach kraju na grupie ok. 6000 dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, które wykazały, że u co 5 dziecka w wieku 6-19 lat występują różnego rodzaju problemy związane ze słuchem.
W latach 1998-2001 w ramach Rządowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i Ich Integracji ze Społeczeństwem, finansowanego przez PFRON, w którym wzięło udział kilkadziesiąt ośrodków z całego kraju, upowszechniano i wdrażano badania przesiewowe słuchu. Tworzono również zaplecze diagnostyczne, lecznicze i rehabilitacyjne. W ramach badań koordynowanych przez Instytut, w których uczestniczyło 70 ośrodków, przebadano ponad 60 000 noworodków i niemowląt.
Od 2007 r. realizowany jest w Warszawie program badań przesiewowych słuchu u dzieci klas VI, przy czym od 2011 r. program obejmuje również dzieci z klas pierwszych. W sumie programy te objęły do tej pory ok. 97000 dzieci.

W latach 2008 –  2010 oraz w pierwszym półroczu 2011 r. Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu we współpracy z Funduszem Składkowym Ubezpieczeń Społecznych Rolników oraz KRUS-em realizował badania przesiewowe w ośrodkach wiejskich i małych miastach. W sumie w programach tych wzięło udział prawie 293 000 dzieci.
Do programu dołączali kolejni partnerzy – Urząd m.st. Warszawy, samorządy regionalne, organizacje pozarządowe. Tylko w ramach tych programów, badania przesiewowe słuchu przeprowadzone zostały u ponad pół miliona dzieci ze szkół podstawowych w Polsce.

Te wieloletnie działania i osiągnięcia zespołu Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu zostały zauważone i docenione przez Ministerstwo Zdrowia, które powierzyło prof. Henrykowi Skarżyńskiemu realizację jednego z priorytetów podczas prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej w Europie, pn. „Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci z zaburzeniami komunikacyjnymi”. Wynikiem prac zespołu IFPS i negocjacji prowadzonych w trakcie prezydencji, było przyjęcie przez Ministrów Zdrowia wszystkich krajów Unii Europejskiej,
2 grudnia 2011r. w Brukseli, Konkluzji Rady UE nt. wczesnego wykrywania i leczenia zaburzeń komunikacyjnych u dzieci, z uwzględnieniem zastosowania narzędzi e-Zdrowia i innowacyjnych rozwiązań (2011/C 361/04).

Realizowany przez zespół IFPS program badań przesiewowych słuchu u dzieci miał jednak objąć swym zasięgiem również kraje rozwijające się, które charakteryzuje niższy poziom medycyny i profilaktyki, i które najwięcej mogą skorzystać z przekazywanej im przez polskich specjalistów wiedzy i doświadczeń. Dlatego właśnie, do życia powołane zostało Międzynarodowe Konsorcjum Badań Przesiewowych Słuchu, w skład którego oprócz dwóch instytutów z Polski, weszły jednostki medyczne z takich krajów jak: Armenia, Kirgistan, Mołdawia, Rumunia, Senegal, Tadżykistan, Wybrzeże Kości Słoniowej. W wyniku podjętej współpracy, we wszystkich tych krajach przeprowadzone zostały pilotażowe badania przesiewowe słuchu w wyselekcjonowanych szkołach. Dodatkowo lokalni lekarze mieli możliwość brać udział w konferencjach i szkoleniach organizowanych w Światowym Centrum Słuchu w Kajetanach.

Wyniki badań zgromadzone we wszystkich uczestniczących w konsorcjum krajach – europejskich, azjatyckich, afrykańskich – potwierdziły znaczącą skalę występowania zaburzeń słuchu u dzieci w wieku szkolnym, kształtującą się na poziomie od 13 do nawet 30% (!) dzieci, u których wykonane zostało badanie przesiewowe. Oprócz wyników niedosłuchu w granicach 20–30 dB, wykryto niedosłuchy wysoko¬częstotliwościowe oraz głębokie niedosłuchy – jednostronne i obustronne. Zgodnie z założeniami współpracy pomiędzy ośrodkami w krajach partnerskich, te dzieci – już zidentyfikowane – obejmowane są opieką otolaryngologiczną przez miejscowych lekarzy.

Międzynarodowe Konsorcjum Badań Przesiewowych Słuchu to:

  • Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, Warszawa, Polska (Autorzy projektu: Roman Barylyak, Paulina Kamyk, Maciej Ludwikowski, Agnieszka Pankowska, Adam Piłka, Piotr H. Skarżyński, Adam Walkowiak, Kinga Wołujewicz)
  • Instytut Narządów Zmysłów, Kajetany, Polska (Autorzy projektu: Łukasz Bruski, Irina Pierzyńska)
  • Tadżycki Państwowy Uniwersytet Medyczny im. Abuali ibni Sino, Duszanbe, Tadżykistan (prof. Ubajdullo A. Kurbanov)
  • Narodowe Centrum Medyczne,  Duszanbe, Tadżykistan (prof. Jamol Kholmatov)
  • Narodowy Instytut Matki i Dziecka, Biszkek, Kirgistan (prof. Cholpon Beysheeva, Uzbakaev Kamchibek)
  • Państwowy Uniwersytet Medycyny i Farmacji im. Nikolaie Testemicanu, Kiszyniów, Mołdawia (prof. Ion Ababii)
  • Klinika Otorynolaryngologii Uniwersytetu Medycznego i Centrum Audiologii, Kiszyniów, Mołdawia (dr Angelina Chiaburu)
  • Centrum Medyczne OTOMED, Bukareszt, Rumunia (dr Madalina Georgescu)
  • Kompleks Medyczny Arabkir, Erewań, Armenia (prof. Ara Babloyan)
  • Clinique ORL Lamine Sine DIOP du Centre Hospitalier National Universitaire de FANN, Dakar, Senegal (prof. Issa Cheikh Ndiaye, dr Gilbert Tending)
  • Towarzystwo Otorynolaryngologii i Chirurgii Twarzowo-Szyjnej Wybrzeża Kości Słoniowej (SIORL) (prof. Rith Pascal Adjoua, prof. Tanon-Anoh Marie Josee)

Oprócz programu autorstwa Instytuty Fizjologii i Patologii Słuchu, w tegorocznym konkursie, dyplomem i statuetką „Złoty Otis z Diamentem” za działalność profilaktyczno-edukacyjną nagrodzone zostały jeszcze dwa programy:
– NIE ZAWAL, WYBIERZ ŻYCIE – program firmy Astra Zeneca
– NIE TYLKO MOMENT – program Polskiego Towarzystwa Medycyny Seksualnej oraz firmy Belin-Chemie/Menarini
Wszystkie te programy wcześniej oceniane były i prezentowane przed jury, w skład którego weszli wybitni profesorowie oraz eksperci w dziedzinie medycyny.