Podczas tegorocznej konferencji Europejskiego Towarzystwa Biofeedback (Biofeedback Federation of Europe, BFE) dyskutowano, jak co roku, o możliwościach wykorzystania metod opartych na biologicznym sprzężeniu zwrotnym (biofeedback) w terapii osób z różnego typu dysfunkcjami, spowodowanymi głównie nieprawidłowym działaniem ośrodkowego układu nerwowego. W spotkaniu wzięli udział naukowcy i klinicyści z różnych stron świata – z Ameryki Północnej, Ameryki Łacińskiej, Europy oraz Azji. Polskę reprezentowały cztery osoby, w tym dr Rafał Milner z Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu.
Prezentowane prace dotyczyły przede wszystkim zastosowania różnych metod klasycznego neurofeedbacku i biofeedbacku oraz wyników prac, w których efekty tego typu treningów oceniane były za pomocą różnych technik obróbki sygnału określanych mianem analizy ilościowej EEG. Wiele uwagi poświęcono również możliwościom wykorzystania hemoencefalografii. Dr Christine Stucke i Ralph Warnke z Uniwersytetu w Magdeburgu omówili zalety HEG Biofeedbacku, dynamicznie rozwijającej się techniki neuroterapii polegającej na wykorzystaniu do biologicznego sprzężenia zwrotnego sygnału pochodzącego z przepływu krwi w określonym rejonie mózgu. Technika ta umożliwia kontrolę przepływu krwi, a tym samym pozwala zwiększyć aktywność danego rejonu mózgu i poprawić wykonanie zadań czy funkcji, za które ten rejon jest odpowiedzialny.
Interesującą pracę dotyczącą praktycznych możliwości wykorzystania tzw. niskorozdzielczej tomografii elektromagnetycznej pokazał dr Thomas Feiner z Monachium. Podstawą działania tej metody jest złożony algorytm matematyczny, umożliwiający lokalizowanie w obrębie konkretnych rejonów i struktur mózgowych źródła sygnałów bioelektrycznych.
Za jej pomocą można analizować i monitorować w trakcie treningów neurofeedback zmiany aktywności poszczególnych struktur mózgowych. O możliwościach wykorzystania analizy koherencyjnej w ocenie efektów treningów biofeedback i neurofeedback mówił z kolei dr Esteban de Vicente Alvarez-Manzanedy z Kliniki Alevia w Elche w Hiszpanii. Analiza koherencyjna to specyficzny rodzaj analizy matematycznej, umożliwiający badanie zależności pomiędzy sygnałami bioelektrycznymi rejestrowanymi z różnych miejsc na powierzchni głowy. Na tej podstawie możliwe jest określanie, jaki jest stan funkcjonalny połączeń nerwowych pomiędzy poszczególnymi obszarami czy strukturami mózgu. Na uwagę zasługiwało także studium przypadku zaprezentowane przez Il-Ju Lee z Wydziału Psychologii Klinicznej Duksung Women`s University w Korei Południowej.
Z pracy płynął wniosek, że treningi neurofeedback z wykorzystaniem rytmu beta mogą być pomocne w leczeniu bezsenności. Dr Denise Medici ze szpitala uniwersyteckiego Doctor Peset w Valencii przedstawiła z kolei wstępne wyniki badań, w których wpływ terapii neurofeedback i farmakoterapii na objawy behawioralne u dzieci z ADHD oceniano na podstawie wyników badań elektrofizjologicznych (ilościowej analizy EEG – QEEG oraz potencjałów wywołanych). Wyniki jej pracy świadczą o większej efektywności terapii neurofeedback, co wskazuje na jej potencjał w pracy z dziećmi z zaburzeniami koncentracji uwagi, w tym możliwość ograniczenia lub eliminacji farmakoterapii.
Dwie prace z Polski zaprezentował dr Rafał Milner z Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu. Dotyczyły one badań przeprowadzonych z udziałem pacjentów z chronicznymi szumami usznymi. Celem jednej z nich było precyzyjne określenie obszarów mózgu aktywnych w czasie, gdy pacjenci z szumem usznym zwracają uwagę na odczuwane przez siebie dolegliwości. W kolejnej pracy oceniano natomiast skuteczność terapii metodą Neurofeedbacku Wolnych Potencjałów Korowych w tej grupie pacjentów. Wykazano normalizację aktywności bioelektrycznej w wielu sieciach neuronalnych i obszarach mózgu funkcjonujących nieprawidłowo u pacjentów z chronicznymi szumami.
Ważną część konferencji stanowiły warsztaty szkoleniowe prowadzone przez światowej klasy ekspertów z dziedziny neurofeedbacku oraz biofeedbacku. Dr Michael Linden, dyrektor Attention Learning Center and Attention Performance Center w Południowej Kaliforni, przedstawił szczegółowo techniki pracy za pomocą metod opartych na biologicznym sprzężeniu zwrotnym ze sportowcami
z zespołem zaburzeń uwagi lub zespołem Aspergera. W trakcie warsztatów omówione zostały także przypadki sportowców, którzy doznali wstrząsu lub różnego rodzaju urazów mózgu. Przedstawione zostały rodzaje zagrożeń oraz symptomów, które mogą towarzyszyć tego rodzaju uszkodzeniom, jak również możliwości interwencji za pomocą metod neuroterapii. W kolejnym warsztacie dr Linden omówił z kolei możliwości identyfikacji osób z zespołem zaburzeń uwagi, zespołem Aspergera czy z autyzmem na podstawie wyników analizy ilościowej EEG, jak również protokoły terapii za pomocą neurofeedbacku w przypadku każdego zidentyfikowanego podtypu QEEG.
Bardzo interesujący warsztat poprowadziła także Linda Walker z Western Michigan University, prezydent the Midwest Society of Behavioral Medicine and Biofeedback. Zaprezentowała w nim specyficzny rodzaj treningu neurofeedback, tzw. trening z-score neurofeedback, wykorzystujący tzw. bazę normatywną. Podczas tego rodzaju treningu parametry pacjenta są cały czas (on-line) porównywane ze średnimi parametrami, jakimi charakteryzuje się duża populacja osób zdrowych. Dzięki temu osoba trenująca ma możliwość obserwowania na bieżąco, jak duże odchylenie standardowe mają określone parametry, a jej zadaniem jest osiągnięcie wartości porównywalnych do wyników średnich. Jak pokazują badania, trening tego typu jest niezwykle skuteczny, a w przypadku bardzo poważnych schorzeń, zwłaszcza tych, w których uszkodzone lub nieprawidłowo działające rejony mózgu są trudne do zlokalizowania lub bardzo rozproszone (takich jak lekooporna padaczka, udar czy uszkodzenia mózgu), poprawę stanu klinicznego uzyskać można już po kilkunastu sesjach terapeutycznych.
Uczestnicy konferencji mogli również wziąć udział w warsztacie poprowadzonym przez dr. Donalda Mossa z Saybrook University, światowej sławy eksperta specjalizującego się w treningach biofeedback zmienności rytmu serca. Jak pokazują badania, zmienność ta ulega zmniejszeniu u pacjentów z różnego rodzaju zaburzeniami neurologicznymi, psychiatrycznymi, metabolicznymi czy psychosomatycznymi. Istotą treningów HRV biofeedback jest zmaksymalizowanie zmienności rytmu serca i przywrócenie właściwej synchronizacji pracy serca z oddechem, co prowadzi do poprawienia równowagi między sympatyczną i parasympatyczną częścią autonomicznego układu nerwowego, a tym samym poprawia wiele funkcji mózgowych, obniża poziom stresu i poprawia jakość życia. Dr Moss przekazał wiele wskazówek praktycznych dotyczących tej metody, począwszy od rodzaju parametrów związanych z pracą serca czy układu oddechowego, które należy ocenić przed rozpoczęciem terapii, a skończywszy na praktycznych aspektach wykonania samego treningu.