6 czerwca 2018 r. pod gmachem Telewizji Polskiej i budynkiem Polskiego Radia, kilkudziesięciu lekarzy specjalistów i techników przeprowadzało badania przesiewowe i udzielało porad mieszkańcom Warszawy. Była to inauguracja trzeciej edycji wielospecjalistycznego Programu przeciwdziałania chorobom cywilizacyjnym „Po Pierwsze Zdrowie”. Chętni skorzystali z porad: audiologów, foniatrów, otolaryngologów, periodontologów, okulistów, kardiologów, urologów, hematologów, psychiatrów dziecięcych, dermatologów oraz dietetyków.   

– Celem Programu „Po Pierwsze Zdrowie” jest m.in. kreowanie postaw prozdrowotnych w naszym społeczeństwie – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Henryk Skarżyński pomysłodawca i inicjator Programu. – Badania przesiewowe to możliwość sprawdzenia dużych populacji pod kątem wykrycia wczesnych zaburzeń i różnych chorób, tak aby jak najszybciej móc udzielić pomocy. Dzięki nim już na bardzo wczesnym etapie możemy wykryć choroby, które w innym przypadku mogłyby zostać niezdiagnozowane przez lata. – dodaje prof. Skarżyński.

Największym zainteresowaniem cieszyły się porady otolaryngologów, okulistów i periodontologów. Ci ostatni sprawdzali stan przyzębia i dużo mówili o chorobach przyzębia.

– Udział w tym programie to dla mnie zaszczyt, a zarazem szansa promowania wiedzy o tym, jak niebezpieczne – nie tylko z punktu widzenia zachowania uzębienia, lecz także zdrowia ogólnego – mogą być choroby przyzębia. – mówiła na antenie Polskiego Radia prof. Renata Górska, Prezes Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego, partnera Programu – Choroby te mają związek z chorobami serca, udarem mózgu, cukrzycą, a także z chorobą Parkinsona, reumatoidalnym zapaleniu stawów, a według ostatnich doniesień naukowych także z rakiem trzustki. Mogą być przyczyną przedwczesnych porodów, mają też związek z niską wagą urodzeniową. Wiedza na ten temat nie jest jednak powszechna nie tylko w szerokich kręgach społecznych, lecz także wśród lekarzy pierwszego kontaktu. Dlatego staramy się ją popularyzować. – dodaje prof. Górska. Wspólnie z prof. Renatą Górską warszawiaków konsultowali: dr Dominika Gackowska, dr Anna Królińska, dr Magdalena Batko i dr Nela Brodzikowska.

Jednym z bardziej obleganych stoisk podczas tych badań plenerowych było stanowisko okulistów. Lekarze wykonywali rutynowe badania wzroku oraz udzielali porad dotyczących profilaktyki chorób oczu. Najwięcej pytań było o jaskrę, która rozwija się powoli, często bezobjawowo, a wykrywa się ją zazwyczaj przypadkiem, podczas badania wzroku u okulisty czy dobierania okularów.

– Ten Program to znakomita okazja, by dotrzeć do szerokiego grona ludzi, którzy mając problemy z chorobami oczu, nie wiedzą, jak mają postępować, gdzie się zgłosić i jakiej pomocy oczekiwać. – mówiła w TVP Info prof. Iwona Grabska-Liberek, Prezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, partnera Programu – Badania prowadzone w ramach Programu pozwolą pomóc także tym, którzy znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na choroby okulistyczne, ale nie wiedzą, na co zwracać uwagę, jakie objawy są niepokojące. – dodała prof. Grabska-Liberek. Podczas inauguracji tej edycji Programu w medycznym miasteczku diagnostycznym prof. Iwonie Grabskiej-Liberek towarzyszyli i konsultowali pacjentów dr Aleksandra Opala oraz dr Dawid Wiącek.

Inauguracja Programu była wyjątkową okazją by spotkać się z wysokiej klasy specjalistami z dziedziny laryngologii, audiologii i foniatrii, którzy przeprowadzali badania ucha videootoskopem i udzielali porad każdemu kto się zgłosił. Doświadczeni technicy wykonywali audiometrię, czyli badanie słuchu, którego zasadniczym celem jest określenie progu słyszenia i wskazanie poziomu ewentualnego niedosłuchu. Warszawiaków badali: lek. med. Aleksandra Panasiewicz, lek. med. Kamila Osińska, lek. med. Małgorzata Buksińska, lek med. Wojciech Kimak, a badania słuchu wykonywali: Maria Gocel, Justyna Kutyba, Aleksandra Kowalczuk oraz Marcin Wojciechowski.

Ciekawą ofertę porad i badań zaoferowali Warszawiakom dietetycy z Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) im. prof. A. Szczygła, partnera Programu. Konsultacje odbywały się w ramach projektu Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, a zainteresowani byli kierowani do poradni dietetycznej on-line : https://poradnia.ncez.pl/.

– Do naszego stanowiska najczęściej zgłaszali się do nas pacjenci z nadwagą i otyłością, z których niestety większość miała zbyt dużą ilość tkanki tłuszczowej w organizmie, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia czy cukrzycą typu 2  – mówiła dietetyk Klaudia Wiśniewska z IŻŻ – Padały także pytania dotyczące konkretnych sposobów żywienia pacjentów z chorobami tarczycy czy cukrzycą. Edukowaliśmy także tych zainteresowanych, którzy jeszcze problemów z nadwagą nie mają. – dodaje dietetyk Wiśniewska. Porad z zakresu dietetyki ponadto udzielali: Wiktor Łazowski, Aleksandra Wedziuk, Beata Bondyra i Diana Wolańska

Podobnie jak w roku ubiegłym urolodzy starali się upowszechniać wiedzę dotyczącą nowotworów układu moczowo-płciowego i oraz ostrzegać, że zachorowalność na ten typ nowotworów wzrasta.

– Musimy pamiętać, że urologia to nie tylko problemy onkologiczne, stanowiące zagrożenie przede wszystkim dla mężczyzn takie jak rak prostaty czy rak jądra. – mówiła dr Kamila Żebrowska z Kliniki Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Czynnościowej Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus – To także mniej poważne, ale dokuczliwe problemy jak kamica, zaburzenia mikcji i nietrzymanie moczu, częste zwłaszcza u kobiet zbliżających się do menopauzy. Ten ostatni problem uchodzi za wstydliwy. Niektóre pacjentki przyznawały podczas konsultacji, że ośmieliły się porozmawiać na ten temat z lekarzem po raz pierwszy. Nie poruszały go nawet podczas wcześniejszych wizyt u ginekologa. – dodaje dr Żebrowska. W medycznym miasteczku pod gmachem Telewizji Polskiej porad urologicznych udzielał także dr Mateusz Matyjasek.

Kardiolodzy udzielający porad pod gmachem Telewizji Polskiej zgodnie twierdzili, że główne przyczyny zgonów spowodowanych chorobami układu krążenia to czynniki ryzyka takie jak nadciśnienie tętnicze, niezdrowa dieta, hipercholesterolemia, nadwaga i otyłość, palenie tytoniu, hiperglikemia.

– Spotykając się z pacjentami w ramach Programu ‘Po Pierwsze Zdrowie” staramy się przekazywać wiedzę dotyczącą tych czynników i uświadamiać jak ważna w kontekście tej grupy chorób jest profilaktyka oraz higiena życia. – mówiła dr Joanna Rogozik, z I Katedry I Kliniki Kardiologii Samodzielnego Publicznego Centralnego Szpitala Klinicznego w Warszawie, partnera Programu – Każdy pacjent powinien znać swoje ciśnienie, wagę, poziom cholesterolu, a także dbać o aktywność fizyczną. Byłą to też rada, jakiej staraliśmy się udzielać wszystkim pacjentom odwiedzających nasze stanowisko. Najczęstszym zgłaszanym przez pacjentów problemem było nadciśnienie tętnicze, często źle kontrolowane. Pacjenci chcieli także zasięgnąć porad w sprawie niepokojących ich objawów taki jak: męczliwość czy kołatanie serca, zgłaszali także inne dolegliwości odczuwane w klatce piersiowej.- dodaje dr Rogozik, która udzielała porad kardiologicznych wspólnie z dr Edytą Jakubik.

Raki skóry należą do najczęstszych typów nowotworów. Szacuje się, że w ciągu najbliższych 20 lat ich liczba podwoi się. Dlatego Program „Po pierwsze zdrowie” wg. fermatologów jest znakomitą okazją do promowania zasad profilaktyki, w tym podkreślania konieczności zmiany nawyków dotyczących korzystania ze słońca.

– Na szczęście, coraz więcej osób ma świadomość, jak ważna w ramach tej profilaktyki jest ocena znamion. – mówiła dr Agnieszka Staniewska, dermatolog – Około jedna trzecia pacjentów, odwiedzających nasze stoisko prosiła o ich obejrzenie pod dermoskopem. Pacjenci zgłaszali się także z innymi problemami skórnymi, najczęściej wypryskiem i łojotokowym zapaleniem skóry. Wyprysk to choroba o podłożu alergicznym, którą można już uznać za chorobę cywilizacyjną. Pojawia się na skutek uszkodzenia bariery naskórkowej przez detergenty obecne w kosmetykach do mycia i demakijażu.  Dobór odpowiednich preparatów dermokosmetycznych, nie tylko do oczyszczania skóry, lecz także emolientów, czyli związków odbudowujących uszkodzoną barierę naskórkową, ma ogromne znaczenie. Podczas wizyt w gabinecie nie zawsze jest czas, aby porozmawiać z pacjentem na ten temat. Podczas spotkań z pacjentami w ramach Programu „Po Pierwsze Zdrowie” mieliśmy taką szansę. – dodała dr Staniewska.

W tej edycji Programu pojawiły się nowe specjalności takie jak hematologia czy psychiatria dzieci i młodzieży, na którą jest coraz wiesze zapotrzebowanie, a której specjaliści są często mylnie utożsamiani z psychiatrami czy pedagogami.

– Psychiatria dzieci i młodzieży to bardzo szeroka dziedzina, a lekarz pracujący w tej dziedzinie musi posiadać bardzo rozległą wiedzę w wielu specjalności medycznych i humanistach – mówiła dr Lidia Popek, ordynator Oddziału Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Instytutu Psychiatrii i Neurologii, partnera Programu – Z naszego punktu widzenia najważniejsze jest bowiem zapobieganie chorobom psychicznym u dzieci i młodzieży. Jest to możliwe jeśli objawy wychwycimy odpowiednio wcześnie, czyli w tzw. zarodku, a jest on wtedy, kiedy dziecko jest jeszcze w zarodku. Cały szereg chorób związanych z psychiatrią dzieci i młodzieży ma swój początek wtedy, kiedy rodzice pomyślą, albo nie pomyślą, że chcą mieć dziecko. Wtedy kiedy kobieta jest w ciąży i rozwija się płód oraz w pierwszych miesiącach życia. Niezwykle ważny jest wpływ, jaki ma więź z matką tworzona od początku. Dopiero potem dochodzą inne czynniki, które mogą się przyczynić do rozwoju choroby psychicznej. Dlatego to bardzo ważne jest, aby tego typu choroby rozpoznawać jak najwcześniej.  – dodaje dr Popek.

Udzielając pacjentom porad w ramach Programu „Po Pierwsze Zdrowie”, zaproszeni do udziału hematolodzy chcą uczulić ich, że w trosce o zdrowie należy przynajmniej raz w roku wykonać podstawowe badania krwi. O interpretację wyników nie należy jednak  prosić doktora Google’a, lecz lekarza, choćby tego pierwszego kontaktu. Wielu pacjentów boi się konsultacji u hematologa, bo zmiany w morfologii kojarzone są z nowotworami krwi. Niesłusznie, bo ich przyczyną są najczęściej mniej groźne choroby – niedokrwistość i leukopenia.

– Niedokrwistość ma co 5-6 kobieta, a jej przyczyną jest utrata krwi podczas miesiączki i modne, zwłaszcza bezmięsne diety odchudzające. – mówiła dr Monika Dąbrowska –z Instytutu Hematologii i Transfuzjologii, partnera Programu – Pacjentki, u których morfologia wykazuje niedobór żelaza, nierzadko zaczynają je uzupełniać na własną rękę. Spotykając się z takim problemem podczas konsultacji, przekonujemy, że obniżony poziom żelaza to za mało, aby postawić diagnozę. Niezbędne są przynajmniej trzy wyniki badań – poziom żelaza, hemoglobiny i ferrytyny. Ponadto branie tabletek „na oko” przez krótki okres czasu nie powinno mieć miejsca. Jeśli uzupełniamy żelazo, to co najmniej przez trzy miesiące, do pół roku. Dodatkowo u niektórych pacjentek konieczne jest farmakologicznego skrócenie miesiączek, a –jeśli przyczyną niedoboru żelaza jest zła dieta – zmiana odżywiania. U mężczyzn niedobór żelaza jest bardziej niepokojący niż u kobiet. Pacjenci muszą przejść pogłębioną diagnostykę, bo może on być objawem raka jelita grubego. Niegroźne najczęściej problemy hematologiczne spotyka się w grupie ludzi powyżej 70 roku życia, u których z powodu diety j zbyt ubogiej w mięso i warzywa występują niedobory. Tacy pacjenci najczęściej zaglądali też na nasze stanowisko. – dodaje dr Dąbrowska.

W sumie w Mobilnych Centrach Słuchu i całym medycznym miasteczku przeprowadzono 1 314 badań i konsultacji.

Program „Po Pierwsze Zdrowie” powstał z inicjatywy prof. Henryka Skarżyńskiego i jest realizowany przez Światowe Centrum Słuchu Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, Instytut Narządów Zmysłów oraz Komitet Nauk Klinicznych Polskiej Akademii Nauk we współpracy z Telewizją Polską oraz Polskim Radiem. Wśród realizatorów programu są wiodące w Polsce towarzystwa naukowe, instytuty, zespoły ekspertów i inne jednostki ochrony zdrowia.

Jest to już trzecia edycja wielospecjalistycznego programu przeciwdziałania chorobom  cywilizacyjnym, podczas którego tylko w ubiegłym roku udzielono bezpośrednich porad lub przeprowadzono konsultacji u ponad 5000 Polaków, a pośrednio dalszym kilkunastu tysiącom.