Programy naukowo-badawcze

Leczenie częściowej głuchoty

Badania prowadzone w ramach tego kierunku wyłoniły całkowicie nową grupę pacjentów, których charakteryzuje niedosłuch w zakresie wysokich częstotliwości, przy jednoczesnym dobrym lub funkcjonalnym słuchu w zakresie niskich tonów. Prace badawcze obejmują zagadnienia związane z zachowaniem funkcjonalnego słuchu i struktury ucha wewnętrznego podczas implantacji oraz połączeniem w jednym uchu elektrycznej stymulacji słuchu za pośrednictwem implantu i naturalnej, akustycznej. Wyniki, zaprezentowane po raz pierwszy w 2000r. na konferencji ESPCI w Antwerpii i Kongresie EUFOS w Berlinie pokazały konieczność poszerzenia wskazań do wszczepienia implantu ślimakowego. Pierwsze operacje wszczepienia implantu ślimakowego w częściowej głuchocie przeprowadził prof. Henryk Skarżyński w 2002 r. – u dorosłego i w 2004 r. – u dziecka.

W ramach prac naukowo-badawczych prowadzonych w tym kierunku opracowana została pionierska metoda chirurgiczna wszczepienia implantu ślimakowego w sześciu krokach, z dojściem przez okienko okrągłe ślimaka, pozwalająca zminimalizować traumę towarzyszącą włożeniu elektrody do ślimaka. We współpracy z producentami implantów stworzone zostały nowe elektrody dedykowane do stymulacji elektro-akustycznej. Ważnym efektem badań prowadzonych w ramach programu leczenia częściowej głuchoty jest także opracowanie przez prof. H. Skarżyńskiego nowatorskiej klasyfikacji częściowej głuchoty, pozwalającej na porównywanie wyników leczenia częściowej głuchoty w homogenicznych grupach pacjentów.

Epidemiologia oraz badania przesiewowe słuchu i mowy

Celem badań prowadzonych w ramach tego kierunku jest ocena częstości i przyczyn występowania różnego rodzaju zaburzeń słuchu i mowy oraz opracowanie narzędzi, metod i procedur służących ich wczesnemu wykryciu. Badania prowadzone są przede wszystkim w odniesieniu do noworodków, niemowląt i małych dzieci oraz dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. W badaniach wykorzystywane są najnowocześniejsze metody i urządzenia, opracowane w Instytucie (systemy „Słyszę..” i „Mówię..” oraz urządzenia „Kuba-mikro” i Kuba mikro AS), w których zastosowano najnowsze technologie teleinformatyczne.

Elektrofizjologia narządu słuchu

Prace prowadzone w tym obszarze dotyczą zagadnień związanych z określeniem związków pomiędzy różnymi cechami bodźca akustycznego, a parametrami odpowiedzi fizjologicznych narządu słuchu ocenianych z zastosowaniem technik elektrofizjologicznych (otoemisji akustycznej i słuchowych potencjałów wywołanych). Cele utylitarne prowadzonych badań obejmują opracowanie nowych metod i procedur umożliwiających obiektywną ocenę różnych funkcji układu słuchowego. M.in. chodzi o opracowanie metod dla obiektywnej oceny czułości słuchu, metod przesiewowych oraz metod stosowanych w diagnostyce różnicowej zaburzeń słuchu, w tym zaburzeń pozaślimakowych oraz zaburzeń pochodzenia centralnego. Prowadzone są również badania dotyczące opracowania nowoczesnych, obiektywnych metod wspomagających dopasowanie aparatu słuchowego u małego dziecka.

Zaburzenia słuchu uwarunkowane genetycznie

Cele badań prowadzonych w ramach tego kierunku są następujące: określenie częstości mutacji 35delG w genie GJB2 oraz innych powodujących niedosłuch w populacji polskiej; określenie mutacji w obrębie genu GJB2 powodującego niedosłuch; poszukiwanie nowych mutacji i ocena korelacji genotyp-fenotyp oraz określenie podłoża molekularnego zespołów genetycznie uwarunkowanych z niedosłuchem. Identyfikacja nowych chorobotwórczych mutacji w genie Cx26 i innych genach jest istotna z diagnostycznego punktu widzenia, natomiast identyfikacja patogennych mutacji w regionach regulatorowych genu Cx26 może przyczynić się do lepszego zrozumienia powiązań między sekwencją, a funkcją badanych elementów bezpośrednio u w człowieka.

Zaburzenia głosu i mowy

Przy założeniu kompleksowego podejścia do zagadnienia komunikacji językowej, w ramach tego kierunku prowadzone są badania związane z problematyką zaburzeń głosu, mowy i komunikacji językowej. Prace z tego zakresu dotyczą nowych metod i procedur rehabilitacji zaburzeń głosu i mowy oraz włączenia do tego procesu nowych narzędzi jak np. metoda Tomatisa. W ramach omawianego kierunku prowadzone są m.in. prace naukowo-badawcze dotyczące dynamiki rozwoju głosu i mowy dziecka wcześnie aparatowanego, wykorzystania nowych metod akustycznych do oceny niepłynności mowy, zastosowania metody audio-psycho-lingwistycznej w diagnostyce i terapii czynnościowych zaburzeń głosu u dzieci i dorosłych oraz współistnienia z zaburzeniami głosu innych schorzeń u osób zawodowo posługujących się głosem. W ramach tego kierunku prowadzone są również prace związane z rozwojem i upowszechnianiem idei „Domowej Kliniki Rehabilitacji” oraz prace związane z problematyką rozwoju tożsamości młodzieży głuchej, jak i jej związków z kształtowaniem tożsamości rodzicielskiej u słyszących matek tej młodzieży.

Program rehabilitacji osób implantowanych wyposażonego w baterię narzędzi badawczych wykorzystywanych do sprawdzania postępów w rozwoju percepcji słuchowej dzieci, młodzieży i osób dorosłych w programie implantów ślimakowych i pniowych – badania wg tego programu zaowocowały ukończeniem 2 prac doktorskich oraz zaawansowaniem trzeciej. Opracowany program charakteryzuje się następującymi cechami:
- interdyscyplinarność
- rozwój programów pozwalających na wczesne wykrywanie wad słuchu oraz wczesne aparatownie
- rozwój doradztwa i pomocy dla rodziców dzieci korzystających z różnych rozwiązań terapeutycznych
- działania według standardów opracowanych w protokole postępowania diagnostyczno – leczniczo – rehabilitacyjnego
- stosowanie różnych typów wszczepów ślimakowych
- współpraca naukowa i kliniczna z wieloma ośrodkami naukowymi na świecie.
Udział w międzynarodowym programie badań porównawczych dzieci implantowanych EARS – (Evaluation of Auditory Responsem to Speech). Celem badań w tym programie było przeprowadzenie longitudinalnej obserwacji postępów słuchowych w zakresie różnicowania, identyfikacji i rozumienia mowy dzieci korzystających z systemu implantu ślimakowego w różnych obszarach językowych. Do oceny rozwoju percepcji słuchowej zastosowano polską wersję zestawu testów z baterii EARS.
Domowa Klinika Rehabilitacji– opracowanie i wdrożenie idei realizowanej poprzez:
1. - kursy szkoleniowe dla specjalistów w zakresie rehabilitacji
  - zajęcia warsztatowe dla rodziców podczas turnusów diagnostyczno-rehabilitacyjnych organizowanych przy współpracy Stowarzyszenia Przyjaciół Osób Niesłyszących i Niedosłyszących „Człowiek-Człowiekowi”
  - wykłady dla lekarzy i terapeutów na Warsztatach Naukowo-Szkoleniowych Audiologii
  - wystąpienia na konferencjach krajowych i zagranicznych
  - staże indywidualne lekarzy i logopedów przebywających w Klinice Rehabilitacji
  - wykłady dla studentów Podyplomowego Studium Surdologopedii
  - opublikowanie szczegółowych informacji na stronach internetowych www.ifps.org.pl
  - szerokie udostępnienie rodzicom i specjalistom dostępu do 12 programów zawartych na płytach CD w pakiecie „Domowa Klinika Rehabilitacji”.
Wdrożona w takim trybie „Domowa Klinika Rehabilitacji” ma szansę dobrze uzupełniać działania w ramach opieki nad osobami z zaburzeniami słuchu, głosu i mowy, jest tania, przyjazna, jej działania realizowane mogą być w miejscu zamieszkania pacjenta. Pełnić może także funkcję wspierającą adaptację rodziców do nowych warunków. Może mieć również znaczenie w przełamywaniu barier w komunikacji, może ułatwiać pozyskiwanie wiedzy oraz otwarcie na świat.

Zawroty głowy i zaburzenia równowagi

W ramach tego kierunku prowadzone są prace dotyczące m.in. wpływu zmian ciśnienia indukowanych w uchu środkowym na objawy choroby Méniere’a oraz prace związane z opracowaniem efektywnych metod diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych dla osób z zaburzeniami równowagi, m.in. z wykorzystaniem metody posturografii dynamicznej. Prowadzone są również badania dotyczące porównania klasycznych metod oceny narządu równowagi (elektronystagmografii) z metodami posturograficznymi.

Aparaty wszczepialne w leczeniu zaburzeń słuchu

Jedne z ważniejszych prac objętych tym kierunkiem dotyczą możliwości zachowania resztek słuchowych u osób implantowanych oraz możliwości wykorzystania łączonej stymulacji akustycznej i elektrycznej u osób z wszczepami ślimakowymi. Drugi niezwykle istotny kierunek badań z zakresu aparatów wszczepialnych dotyczy możliwości zastosowania implantów ślimakowych w leczeniu osób z częściową głuchotą, np. w zakresie średnich i wysokich częstotliwością. U osób tych wykorzystuje się jednocześnie stymulację dźwiękami docierającymi do ślimaka drogą naturalną w zakresie częstotliwości, dla których zachowana jest normalna czułość słuchu oraz za pomocą implantu ślimakowego dla częstotliwości gdzie ubytek słuchu jest bardzo głęboki. Niezwykle istotne są również prace dotyczące zastosowania implantów wszczepianych do pnia mózgu, aparatów typu BAHA i Retro oraz implantów słuchowych ucha środkowego. Prowadzone są prace nad metodami umożliwiającymi optymalne ustawienie procesorów implantów ślimakowych i implantów pnia mózgu. W ramach tego kierunku są opracowywane procedury ustawienia procesorów implantów ślimakowych u małych dzieci oraz procedury ustawiania procesora implantu pniowego. Prowadzone są prace nad wykorzystaniem metod obiektywnych (opartych na pomiarach NRT i ESMR) do tych procedur.

Metody chirurgiczne w leczeniu zaburzeń słuchu

Prace badawcze związane z tym kierunkiem mają następujące cele: opracowanie nowoczesnych metod rekonstrukcji wad wrodzonych i nabytych ucha środkowego i zewnętrznego; opracowanie metod chirurgicznych umożliwiających zachowanie resztek słuchowych lub normalnej czułości słuchu w zakresie niskich częstotliwości podczas procesu umieszczania elektrody w ślimaku oraz ocena efektywności materiałów biokompatybilnych w leczeniu chirurgicznych schorzeń ucha środkowego. Prowadzone są również prace, których celem jest opracowanie nowych lub modyfikacja aktualnie stosowanych technik operacyjnych w zakresie chorób ucha środkowego, zapewniających większą efektywność wykonywanych zabiegów i przywracających w największym stopniu fizjologiczne funkcje ucha środkowego.

Szumy uszne

W ramach tego kierunku prowadzone są zarówno badania nad mechanizmami leżącymi u podstaw tego zjawiska, prace epidemiologiczne oraz prace, których celem jest zwiększenie efektywności procesu rehabilitacji osób z tym schorzeniem z zastosowaniem metody habituacji. M.in. opracowywane są urządzenia wspomagające proces terapii metodą TRT (Tinnitus Retraining Teraphy). Prowadzone są również prace nad możliwością wykorzystania muzykoterapii jako metody wspomagającej TRT.

Badania nad opracowaniem i wdrożeniem programu leczenia szumów usznych
Leczenie szumu usznego i nadwrażliwości słuchowej jest wciąż nierozwiązanym problemem, jako że nie do końca poznane są mechanizmy odpowiedzialne za generację i percepcję tych zjawisk. Poza tym najprawdopodobniej szum i nadwrażliwość słuchowa mogą powstawać w różnych miejscach drogi słuchowej i pobudzać różne obszary w ośrodkowym układzie nerwowym, co stanowi dodatkowy problem diagnostyczny i terapeutyczny. Prace badawcze kontynuowane są w zakresie różnych tematów np.: określenie miejsca i przyczyny generacji szumu usznego w układzie słuchowym (generacja ślimakowa, pozaślimakowa, centralna), obiektywnych lub częściowo obiektywnych metod pomiaru zjawiska szumu usznego, badań elektrofizjologicznych mogących mieć zastosowanie w monitorowaniu zjawiska szumu i nadwrażliwości słuchowej, innych badań audiometrycznych i audiologicznych oceniających szum uszny i funkcjonowanie ucha u pacjentów z szumem usznym.
Program badań epidemiologicznych dotyczących występowania szumów usznych i nadwrażliwości w populacji polskiej.
Program postępowania z pacjentami z szumami usznymi i nadwrażliwością słuchową w różnych grupach wiekowych.Ocena wybranych aspektów farmakologii szumów usznych.
Ocena wybranych aspektów farmakologii szumów usznych.
Badania nad jakością życia pacjentów z szumami usznymi i nadwrażliwością słuchową.
Ocena efektywności terapii przy zastosowaniu różnych metod terapeutycznych farmakologicznych, psychologicznych, metody TRT oraz metody TRT łącznie z metodami wspomagającymi leczenie.
Prace naukowo-badawcze nad zastosowaniem ultradźwięków w leczeniu szumów usznych.
Prace zapoczątkowano we współpracy z Katedrą Systemów Multimedialnych Politechniki Gdańskiej, kierowanej przez prof. A. Czyżewskiego. W metodzie tej wykorzystuje się wysokoczęstotliwościowy szum typu dither (szum o określonych parametrach statystycznych) o paśmie 16 kHz – 30 kHz. Maskujący sygnał ma być podawany przez przewodnictwo kostne, przy użyciu specjalnie skonstruowanej słuchawki umieszczanej na wyrostku sutkowym pacjenta. Prace nad zastosowaniem tej metody są już zaawansowane.

Telemedycyna, akustyka i inżynieria biomedyczna

Prace naukowo-badawcze prowadzone w ramach tego kierunku mają na celu opracowanie nowoczesnych narzędzi do badań przesiewowych i diagnostycznych oraz wspomagających terapię i rehabilitację zaburzeń słuchu, a także prowadzenie działań prozdrowotnych. Prowadzone są również prace dotycząc zastosowania teleinformatyki w konstruowaniu internetowych systemów do badań przesiewowych słuchu, mowy i wzroku. Kierunek inżynierii biomedycznej obejmuje również badania w dziedzinie nowych metod dopasowania aparatów słuchowych.