Uczenie statystyczne w specyficznych zaburzeniach rozwoju językowego (SLI) – w poszukiwaniu neuropoznawczych mechanizmów deficytu podstawowego

Nazwa Projektu: Uczenie statystyczne w specyficznych zaburzeniach rozwoju językowego (SLI) – w poszukiwaniu neuropoznawczych mechanizmów deficytu podstawowego.

Nazwa Programu lub funduszu: Sonata 14.
Koszty całkowite: 485 735 PLN.
Wartość dofinansowania: 485 735 PLN.
Okres realizacji: 2019 – 2024.

Projekt obejmuje zdolności do statystycznego uczenia się u dzieci, u których zdiagnozowano specyficzne zaburzenia rozwoju językowego (ang. specific language impairment – SLI). Uczenie statystyczne dotyczy zdolności do wychwytywania i zapamiętywania prawidłowości wśród zmieniających się elementów otoczenia. Odbywa się w oparciu o prawdopodobieństwo występowania tych elementów i ma charakter proceduralny tj. odbywa się bez udziału świadomego zapamiętywania. Uważa się, że ten sposób uczenia dotyczy między innymi procesu przyswajania języka przez dzieci we wczesnym dzieciństwie.

Specyficzne zaburzenia rozwoju językowego (SLI) to spektrum zaburzeń rozwojowych przejawiających się obniżoną zdolnością do nabywania i stosowania języka przy prawidłowym rozwoju intelektualnym w zakresie funkcji niewerbalnych. Szacuje się, że SLI występuje u około 7% dzieci. Trudności językowe odnoszą się do rozumienia oraz prawidłowego używania języka ojczystego.

Jedną z teorii rozwojowych dotyczących etiologii zaburzeń SLI wskazuje, że przyczyną SLI może być deficyt pamięci proceduralnej (ang. Procedural Deficit Hypothesis – PDH). Uczenie proceduralne odbywa się poprzez doświadczanie i jest uczeniem statystycznym tzn. przejawia się w odczytywaniu prawdopodobieństwa występowania specyficznych bodźców. Hipoteza PDH sugeruje, że podstawowym mechanizmem zaburzenia jest zakłócenie funkcjonowania struktur mózgowych leżących u podłoża pamięci proceduralnej i uczenia statystycznego, włączając w to struktury jąder podstawy oraz płatów czołowych mózgu. Co ważne, ta teoria zakłada, że spodziewany deficyt uczenia proceduralnego dotyczy każdego rodzaju informacji – nie tylko językowych.

Dotychczasowe badania eksperymentalne potwierdziły, na poziomie behawioralnym, obniżony poziom wykonania zadań statystycznego uczenia u dzieci z SLI. W obecnym Projekcie planujemy weryfikację hipotez PDH na poziomie neuronalnym. Wykorzystując metodę neuroobrazowania funkcjonalnym rezonansem magnetycznym (fMRI) będziemy testować aktywność neuronalną wybranych struktur mózgu u dzieci z SLI w wieku 8-10 lat oraz dobranej do nich grupy kontrolnej. Dzięki temu będzie można zaobserwować mechanizmy uczenia statystycznego zachodzące w mózgu, różnicujące dzieci z SLI od dzieci typowo rozwijających się. Wyniki Projektu poszerzą wiedzę na temat etiologii i neurobiologicznych mechanizmów SLI. Ponadto będą stanowić podstawę do projektowania nowych zadań diagnostycznych oraz programów rehabilitacji dedykowanych dzieciom z zaburzeniami ze spektrum SLI.

Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki ze środków budżetu państwa.