„Najczęstsze problemy medyczne wieku starszego w Polsce” – pod takim hasłem 24 marca 2014 r. odbyło się otwarte Posiedzenie Komitetu Nauk Klinicznych Polskiej Akademii Nauk. W Pałacu Staszica spotkali się wybitni specjaliści. Członkowie Polskiej Akademii Nauk, przedstawiciele instytutów badawczych, konsultanci krajowi, dziennikarze. Wszyscy zgodnie podkreślali konieczność kompleksowej opieki nad osobami starszymi, którzy najbardziej potrzebują zintegrowanego leczenia. W związku z faktem, że społeczeństwo – nie tylko polskie – bardzo szybo się starzeje specjalizacja geriatryczna będzie cieszyć się coraz większym zainteresowaniem pacjentów.  Spotkanie w Pałacu Staszica poprowadzili prof. Henryk Skarzyński i red dr med. Mariusz Gujski.

Podczas Posiedzenia, prof. Marek Myśliwiec w imieniu prof. Piotra Błędowskiego, dyrektora Instytutu Gospodarstwa Społecznego, mówił o wynikach badania „Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenie się ludzi w Polsce”, znanego pod nazwą PolSenior. Jest to, jak dotąd, największe w Polsce interdyscyplinarne badanie dotyczące rozmaitych aspektów starzenia się i starości (przeprowadzono je na próbie 5695 osób). Sformułowane na podstawie wyników badania rekomendacje odnoszą się do kilku najważniejszych obszarów działania administracji państwowej i samorządowej oraz do społeczeństwa i uwzględniają nie tylko stan obecny, lecz również przyszłe zmiany związane z prognozowanym znacznym wzrostem liczby i odsetka osób starszych w polskim społeczeństwie.

O roli szkoleń w zakresie specjalizacji geriatrycznej opowiadała prof. Barbara Bień, Konsultant Wojewódzki ds. Geriatrii w województwie podlaskim. Nauczanie geriatrii w Polsce jest jedynie fakultetem w kształceniu przeddyplomowym lekarzy. Realizuje je jedynie połowa wyższych uczelni medycznych w Polsce w niewielkim wymiarze godzinowym i w różnym zakresie. To dlatego lekarze nie mają szansy ani na zdobycie minimum wiedzy geriatrycznej, ani na jej utrwalenie w praktyce, ponieważ nie są systemowo kształceni w tej dziedzinie.

. 

Prof. Bolesław Samoliński, Krajowy Konsultant w Dziedzinie Zdrowia Publicznego, przybliżył aspekty strategii zdrowego starzenia się. Jej celem powinno być to, by osoby starsze możliwie jak najdłużej mogły cieszyć się dobrym zdrowiem i dobrą jakością życia. – W ciągu minionych 20. lat zmiany cywilizacyjne w Polsce w istotny sposób wpłynęły na wydłużenie oczekiwanej długości życia. Porównanie danych spisu powszechnego z lat 2003–2011 wykazało, iż w naszym kraju nastąpiły zmiany demograficzne. Liczba ludności wynosi nadal 38mln, jednak mamy mniej dzieci, a więcej osób w wieku poprodukcyjnym. Tendencja ta będzie nasilać się w miarę upływu czasu z następujących dwóch powodów: – wydłużonego życia osób; – spadku dzietności. Polska wykazuje najniższą dzietność w krajach Unii Europejskiej, będącą na granicy bezpieczeństwa demograficznego. – mówił prof. Samoliński.

Prezentacje i wykłady w drugiej części Posiedzenia przybliżyły uczestnikom problemy w wieku podeszłym – neurologiczne, nefrologiczne, pulmonologiczne, kardiologiczne, urologiczne oraz zaburzenia słuchu i równowagi.

O problemach neurologicznych mówiła prof. Maria Barcikowska, Kierownik Zespołu Kliniczno-Badawczego Chorób Zwyrodnieniowych CUN IMDiK PAN. – Badania epidemiologiczne opublikowane w 2014 wykazały, że najczęściej na świecie leczy się dolegliwości bólowe związane z dolnym odcinkiem kręgosłupa. Na drugim miejscu jest depresja. Na świecie terapią tych chorób zajmują się lekarze rodzinni, tylko wyjątkowo konsultując się z neurologiem lub ortopedą. W Polsce chorzy z takimi dolegliwościami trafiają najczęściej do neurologa- już chociażby dlatego, że tylko neurolog może wykonać badania neuroobrazowe. Z drugiej strony badania te są w Polsce i na świecie nadużywane i wykonywane bez potrzeby w znakomitej większości przypadków – mówiła prof. Barcikowska.

Choroby nefrologiczne osób starszych były tematem wystąpienia prof. Marka Myśliwca. Nerki zmniejszają się wraz z wiekiem, począwszy od 40 r.ż., gdyż ich naczynia twardnieją, a miąższ ulega włóknieniu i szkliwieniu. Zaburzona jest czynność autonomicznego układu nerwowego, upośledzona jest autoregulacja przepływu nerkowego. Powoduje to stopniowy spadek filtracji kłębuszkowej o ok. 1 ml/min/rok oraz zmniejszenie zdolności konserwacji wody i sodu oraz usuwania kwasów z ustroju. W Polsce leczenie nerkozastępcze – dializy lub transplantacja nerek – dostępne jest dla wszystkich, niezależnie od wieku. Ponad połowa osób obecnie leczonych dializami w Polsce ukończyła 65 rok życia. Stale rośnie liczba osób w podeszłym wieku, kwalifikowanych do przeszczepienia nerek. Z własnych doświadczeń wiemy, że nawet osoby, które ukończyły 80 rok życia osiągają korzyści z transplantacji nerki. – mówił prof. Myśliwiec.

Prof. Ryszarda Chazan, Konsultant Wojewódzki ds. Chorób Płuc w woj. Mazowieckim, przybliżyła uczestnikom Posiedzenia problemy pulmonologiczne osób w wieku podeszłym. – Rośnie liczba osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, zwłaszcza w wieku podeszłym. Drogi oddechowe są układem najbardziej narażonym na kontakt z czynnikami środowiskowymi świata zewnętrznego. – mówiła prof. Chazan. Przyczynami większej zachorowalności na choroby układu oddechowego w wieku podeszłym są przede wszystkim: anatomiczne starzenie się układu oddechowego (większa sztywność klatki piersiowej, mniejsza sprężystość tkanki płucnej, mniejsza siła mięśni oddechowych) oraz upośledzenie mechanizmów obronnych (upośledzenie transportu rzęskowego, zaburzenia odruchu kaszlowego, zmiany odporności humoralnej oraz obniżenie odporności komórkowej).

.

Konsultant Krajowy w Dziedzinie Kardiologii, prof. Grzegorz Opolski, przybliżył problemy kardiologiczne tej grupy wiekowej. Wiek jest najistotniejszym czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Wraz z wiekiem wzrasta częstość występowania nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, choroby wieńcowej, niewydolności serca, wad serca, arytmii serca, a zwłaszcza migotania przedsionków. Wydłużenie życia i starzenie się społeczeństwa oraz poprawa skuteczności leczenia ostrego zawału serca spowoduje istotne zwiększenie występowania niewydolności serca, która stanowi główną przyczynę hospitalizacji osób powyżej 65. roku życia. Diagnostyka kardiologiczna u osób w wieku podeszłym jest utrudniona ze względu na występowanie nietypowych objawów oraz problemy z interpretację badań diagnostycznych. Leczenie choroby sercowo­-naczyniowej u osób w wieku podeszłym wymaga nie tylko określenie stopnia zaawansowania choroby podstawowej, lecz także uwzględnienie chorób współistniejących, które mogą rzutować na skuteczność i bezpieczeństwo zastosowanej terapii.

.

Najczęstsze schorzenia urologiczne przedstawił prof. Marek Sosnowski, Konsultant Krajowy w Dziedzinie Urologii. – Urologia jest jedną ze specjalności chirurgicznych, której szczególnie mocno dotyczą problemy demogra­ficzne związane ze starzeniem się społeczeństwa. Problemy dotyczące narządów układu moczowo-płciowego są spotykane powszechnie u osób starszych, a troska o pacjentów w wieku powyżej 65 lat stanowi znacz­ną część codziennej praktyki wielu urologów. Oceniono wg. badań amerykańskich autorów, że około 45% porad lekarskich i 62% zabiegów i operacji urologicznych jest przeprowadzanych przez urologów u chorych powyżej 65. roku życia. – mówił prof. Sosnowski.

.

Prof. Henryk Skarżyński, Konsultant Krajowy w Dziedzinie Otorynolaryngologii, przybliżył obecnym „Znaczenie problemu zaburzeń komunikacji”. Starzejące się społeczeństwo jest wyzwaniem dla specjalistów wszystkich dziedzin medycyny. Jednakże w otolaryngologii mamy szczególnie wiele do zrobienia. Dla utrzymania sprawności i niezależności osób w wieku senioralnym istotna jest bowiem umiejętność komunikowania się. We współczesnym świecie ma ono zasadnicze znaczenie. Na początku XX wieku o pozycji człowieka w społeczeństwie decydowały w 93% umiejętności manualne, obecnie miejsce to wyznacza w 94% zdolność komunikowania się i przyswajania informacji. – Nie można pozostawać aktywnym bez sprawnych narządów zmysłów, wzroku czy słuchu. Tymczasem w obecnym świecie coraz więcej osób – zwłaszcza tych, wkraczających w wiek senioralny – ma problemy ze słuchem. To nie tylko utrudnia komunikację, ale też zwiększa ryzyko wystąpienia innych zaburzeń. U osób starszych, cierpiących na lekki niedosłuch aż dwukrotnie zwiększa się ryzyko depresji, u osób z niedosłuchem średnim – trzykrotnie, a u pacjentów z niedosłuchem głębokim – aż pięciokrotnie. – mówił prof. Skarżyński. Prezentacja ta zakończyła cześć wykładową i dała początek dyskusji z przedstawicielami mediów.

Patroni medialni:

.