4 czerwca 2020 r. odbyła się e-konferencja prasowa on-line, która była poświęcona prezentacji „Raportu z 1. Kongresu „Zdrowie Polaków” 2019 – podsumowanie i wnioski”. W konferencji udział wzięli: prof. dr hab. n. med. dr h.c. multi Henryk Skarżyński, pomysłodawca Kongresu „Zdrowia Polaków”, red. Jadwiga Kamińska, Prezes Stowarzyszenia Dziennikarski Klub Promocji Zdrowia, dr n. ekon. Adam Niedzielski – Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia, prof. dr hab. n. med. Marek Krawczyk – członek rzeczywisty PAN, Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby WUM, były Rektor WUM, dr hab. n. med. Grzegorz Juszczyk – Dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, prof. dr hab. n. med. Tomasz Zdrojewski – Komitet Zdrowia Publicznego PAN, Kierownik Katedry Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii GUMed, prof. dr hab. n. ekon. Krzysztof Opolski – Kierownik Katedry Bankowości, Finansów i Rachunkowości na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW, red. Justyna Wojteczek, redaktor prowadząca Portal Serwis Zdrowie PAP, red. Krzysztof Jakubiak – redaktor naczelny mZdrowie.pl. Konferencja została zorganizowana dzięki wsparciu PKN Orlen, partnera wspierającego Kongres „Zdrowie Polaków”.

Warto przypomnieć, że podczas 1 Kongresu „Zdrowie Polaków 2019” odbyło się 8 debat plenarnych i ponad 20 paneli dyskusyjnych. Kongres zgromadził przedstawicieli ministerstw i urzędów państwowych, wybitnych naukowców, ekspertów z różnych dziedzin medycyny, a także ekonomistów, przedstawicieli uczelni, mediów oraz organizacji pacjentów – w sumie ponad 900 uczestników.

Zaprezentowany podczas e-konferencji Raport zawiera wnioski ze wszystkich dyskusji, które odbyły się podczas Kongresu, dzieląc je na kilka obszarów tematycznych: osiągnięcia i wyzwania medycyny, ekonomia a służba zdrowia, kształcenie kadr medycznych, kształtowanie postaw prozdrowotnych oraz miejsce instytutów badawczych w systemie ochrony zdrowia.

– Zdrowie Polaków, zdrowie każdego z nas to największy kapitał teraz i największa inwestycja na przyszłość – przypomniał fragment motta Kongresu prof. Henryk Skarżyński otwierając e-konferencję – W dyskusji o nim nie może zabraknąć nikogo – żadnego pokolenia, żadnego środowiska, żadnej grupy społecznej, żadnego medium, żadnego wzorca osobowego, żadnego autorytetu. Tylko wtedy, wznosząc się na inny poziom naszej niezwykle potrzebnej współpracy, jako przykładu dla naszego społeczeństwa, możemy odnieść sukces.

Konferencję rozpoczął temat finansowania systemu opieki zdrowotnej. – Nowy paradygmat myślenia o zdrowiu Polaków i systemie opieki zdrowotnej w większym stopniu docenia profilaktykę, medycynę zapobiegawczą i korzyści płynące ze zdrowego stylu życia. – mówił dr n. ekon. Adam Niedzielski, Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia. – Przed pandemią Narodowy Fundusz Zdrowia mocno zaangażował się nie tylko w kreowanie programów profilaktycznych, ale również w promocję postaw prozdrowotnych. Warto wspomnieć np. o akcji ‘Nie cukrz’. Gdyby nie pandemia, od początku lipca być może mielibyśmy już wprowadzony podatek cukrowy”.

W Raporcie dr n. ekon. Adam Niedzielski wskazywał ponadto trzy podstawowe obszary, w których prawa ekonomii w sposób bezpośredni wpływają na funkcjonowanie sektora ochrony zdrowia: kapitał ludzki, ekonomia behawioralna i zarządzanie. Dlatego sojusz obu tych, pozornie odrębnych, światów powinien stanowić istotną wartość dodaną – w szczególności dla pacjentów.

– Dziś mamy wiele mechanizmów, które stabilizują finansowanie sektora ochrony zdrowia. Pierwszym z nich jest ustawa gwarantująca wzrost nakładów do poziomu 6 proc. PKB. Jeśli nawet wpływy ze składki zdrowotnej będą mniejsze, dojście do wyznaczonego ustawą pułapu jest prawnie potwierdzone. Może to zmienić strukturę finansowania systemu: mniej ze składki, ale więcej z dopłaty z budżetu. Ponadto, wszystkie działania związane ze zwalczaniem COVID-19 nie były finansowane ze składki, ale z pieniędzy pochodzących z budżetu, więc środki na leczenie się nie zmniejszyły. Z budżetu będą także refinansowane wszystkie straty wynikające z umorzenia składki” – powiedział Adam Niedzielski. Dodał, że pomimo systemu zabezpieczeń, zdrowie może odczuć kryzys gospodarczy będący konsekwencją pandemii SARS-CoV-2.

O finansach w służbie zdrowia mówił także prof. dr hab. n. ekon. Krzysztof Opolski – Kierownik Katedry Bankowości, Finansów i Rachunkowości na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.

– Dziś jednak trudno mówić o finansowaniu systemu w oderwaniu od aktualnych wydarzeń, czyli pandemii SARS-CoV-2. Zamrożenie planowych przyjęć, ogromne koszty walki z COVID-19 i kryzys gospodarczy na horyzoncie – wszystko nasuwa pytanie: czy wystarczy pieniędzy na zdrowie? Warto je zadać, bo jak wskazał prezes Niedzielski, izolacja wymuszona kwarantanną negatywnie odbije się na zdrowiu, także psychicznym, Polaków. – mówił prof. Opolski.

W Raporcie prof. Opolski podkreślał, że obywatele są gotowi podnieść składkę na ochronę zdrowia do 11 proc., ale muszą wiedzieć, na co będzie ona przeznaczona.

W związku z pandemią SARS-CoV-2 bardzo dynamicznie wkroczyło znaczenie w ochronie zdrowia telemedycyny. Narzędzia komunikacji internetowej zdominowały także edukację przyszłych medycznych profesjonalistów, ponieważ wszystkie uczelnie przestawiły się na e-learning.

– Uczelnie były już w jakiejś mierze przygotowane do e-learningu przed pandemią. Dziś musieliśmy przestawić całość zajęć edukacyjnych na metodę online. W medycynie nie da się jednak wszystkiego przekazać i nauczyć zdalnie. Musimy uczyć również bezpośrednio – zwrócił uwagę podczas e-konferencji prasowej prof. dr hab. n. med. Marek Krawczyk, członek rzeczywisty PAN z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby WUM.

Prof. Krawczyk przypomniał również wnioski, do jakich doszedł wspólnie z innymi rektorami medycznych uczelni podczas Kongresu, a które zawarte są w Raporcie: „dane statystyczne opublikowane przez Unię Europejską pokazują, że Polska z liczbą 2,4 lekarza na 1000 mieszkańców jest krajem znajdującym się na końcu listy krajów europejskich. Dramatycznie niski wśród wszystkich specjalistów jest w naszym kraju odsetek lekarzy rodzinnych, bowiem wynosi tylko 9 proc., mniej ma tylko Grecja. Powstaje więc pytanie, jak poprawić te wskaźniki”.

Obecnie jednym z najbardziej odczuwalnych problemów systemu jest brak młodych lekarzy. – Doceniamy fakt utworzenia wydziałów medycznych na innych uczelniach, ale liczba przyszłych lekarzy, pielęgniarek i farmaceutów z pewnością by się zwiększyła, gdyby wzrosło wsparcie finansowanie dla uczelni kształcących kadry medyczne od lat – powiedział prof. Krawczyk. Jak dodał, należy także większy nacisk położyć na jakość kształcenia, przekazanie solidnej ogólnej wiedzy medycznej i wyłapywanie przyszłych studentów obdarzonych predyspozycjami właściwymi dla zawodów medycznych. Prof. Krawczyk przypomniał także sugestię prof. Grodzickiego, by większa część zajęć praktycznych miała miejsce na ostatnim roku kierunku lekarskiego – choć wymagałoby to włączenia do systemu kształcenia nie tylko szpitali uniwersyteckich.

O zaletach telemedycyny wielokrotnie mówił również prof. Henryk Skarżyński: – Obecna sytuacja epidemiologiczna w naszym kraju sprawiła, że szeroko rozumiana telemedycyna niemal błyskawicznie została przekształcona z nowinki technologicznej w niezbędne narzędzie pozwalające na jakikolwiek kontakt pacjentem. Kluczem do powodzenia tej zmiany stało się niewątpliwie bardziej powszechne finansowanie e-procedur i e-porad przez NFZ. Jestem przekonany, że ta zmiana będzie wielką korzyścią dla pacjentów, nawet po zakończeniu pandemii. Nie ma i nie będzie bowiem na świecie takiego systemu ochrony zdrowia, który w tradycyjny sposób, zapewni każdemu z nas równy dostęp do specjalistów.

Prof. dr hab. n. med. Tomasz Zdrojewski – Komitet Zdrowia Publicznego PAN, kierownik Katedry Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii GUMed, podczas e-konferencji skupił się m.in. na długości życia współczesnych społeczeństw: – W latach 2013/1014 zahamowaniu uległ wzrost długości życia Polaków, choć i tak w tym obszarze dzielił nas od Europy spory dystans. Przykładowo, Szwedzi żyją od nas średnio aż o sześć lat dłużej. Są to alarmujące wiadomości. Podstawowym czynnikiem decydującym o zdrowiu i długości życia jest nasz styl życia, na drugim miejscu są schorzenia onkologiczne i kardiologiczne, później czynniki środowiskowe” – powiedział prof. Zdrojewski.

Jako jednego z winowajców coraz krótszego życia Polaków prof. Zdrojewski wymienił uzależnienia (przede wszystkim od alkoholu i papierosów) oraz otyłość. Dodał, że w obliczu nadchodzącego załamania poziomu zdrowia Polaków i starzenia się społeczeństwa zdrowie publiczne wymaga zwiększenia finansowania oraz nowoczesnej polityki. Podobne dane zawarł prof. Zdrojewski także w Raporcie: „Alarmujące są dane o czynnikach ryzyka chorób niezakaźnych w Polsce. W polityce zdrowotnej mamy pilną potrzebę wzmocnienia prewencji i zdrowia publicznego”.

Temat dbałości o jakość naszego życia był także obecny w wystąpieniu dra hab. n. med. Grzegorza Juszczyka – Dyrektora Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, którego specjaliści są bardzo zaangażowani w walkę z pandemią koronawirusa. – Wielokrotnie powtarzam, że pacjenci z otyłością, chorobami układu sercowo-naczyniowego, cukrzycą, z chorobami nerek maja znacznie gorsze rokowania w przebiegu COVID-19. Jest to wyraźny sygnał dla społeczeństwa, aby wzmocnić budowanie odporności, który – jak powiedział pan prof. Zdrojewski – zależy od naszego stylu życia.

Także w Raporcie dr hab. n. med. Grzegorz Juszczyk wielokrotnie zwraca uwagę na ten temat: „Najważniejszym postulatem w zakresie kształtowania postaw prozdrowotnych jest wprowadzenie jednolitego modelu kształcenia w szkołach powszechnych w ramach przedmiotu wiedza o zdrowiu lub lekcji o zdrowiu prowadzonych w ramach innych przedmiotów”.

W e-konferencji prasowej wziął także udział red. Krzysztof Jakubiak – redaktor naczelny mZdrowie.pl, który podczas Kongresu był moderatorem panelu dyskusyjnego na temat skuteczności organizacji pozarządowych w działaniach na rzecz zdrowia Polaków. Zarówno wtedy, jak i podczas e-konferencji red. Jakubiak zwracał szczególną uwagę na problemy z finansowaniem tych organizacji, które to problemy znacznie się zwiększają w dobie pandemii. – Według raportu Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej w naszym kraju istnieje ok. tysiąca organizacji aktywnie działających dla dobra pacjenta: 73 proc. z nich porusza się w obszarze promocji zdrowia, profilaktyki i edukacji zdrowotnej, 60 proc. zajmuje się rehabilitacją i terapią, 30 proc. oferuje interwencje kryzysowe i wsparcie psychologiczne, 29 proc. pomaga pacjentom finansowo i organizacyjnie przy zakupie leków oraz sprzętu medycznego. – dodał red. Jakubiak.

Konferencję zakończyło wystąpienie red. Justyny Wojteczek, redaktor prowadzącej Portal Serwis Zdrowie PAP, która podczas Kongresu uczestniczyła w panelu dyskusyjnym na temat roli dziennikarza w kształtowaniu postaw prozdrowotnych. Red. Wojteczek po raz kolejny podkreśliła, jak ważne jest, aby przygotowany materiał był nie tylko rzetelny, ale przede wszystkim przekazany w nowoczesny i skuteczny sposób.

– Musimy nieustannie starać się korzystać z nowych mediów i być czynnym uczestnikiem w przestrzeni mediów społecznościowych, ponieważ najmłodsi odbiorcy tylko z tego korzystają. – podkreślała red. Wojteczek – Jest to doskonałe miejsce na rozwijanie dziennikarstwa, promującego działania prozdrowotne. Jednym z największych problemów współczesnego dziennikarstwa w Polsce i na świecie jest dotarcie z informację – w sposób rzetelny, a w obie pandemii w sposób wyważony. Nie jest to łatwe.

Podczas Kongresu zaproszeni dziennikarze wielokrotnie podkreślali, że chętnie angażują się w akcje promujące zdrowy styl życia, informują o postępach w medycynie. Problem jednak w tym, że  w epoce internetu dotychczasowe sposoby przekazu nie zawsze przynoszą zamierzony efekt, a rzetelne informacje często giną w mnogości doniesień rozmijających się z aktualną wiedzą medyczną.

Cały Raport jest dostępny tutaj: https://whc.ifps.org.pl/Raport_KZP_2.pdf